پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب؛
قزوین پایلوت کشاورزی مدرن
استفاده از تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی جدید راهی است برای تولید پایدار محصولات زراعی و باغی و توسعه بخش کشاورزی است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، با استفاده از دانش و فناوری روز، بهره‌وری و تولید محصول در اراضی باغی، زراعی و واحد‌های دامی و صنایع تبدیلی به بالاترین میزان می‌رسد.
افزایش جمعیت جهان و رشد مصرف، اهمیت کشاورزی در دهه‌های اخیر را بالا برده و باعث شده تا کشور‌ها برای تامین امنیت غذایی خود، برنامه ریزی در حوزه اشتغال و کسب درآمد و رونق اقتصادی به فکر استفاده از یافته‌های علمی و تحقیقاتی و استفاده از فناوری در بخش کشاورزی باشند که موجب می‌شود تا بهره وری در این بخش ارتقا پیدا کرده و تولید محصولات به شکل جهشی افزایش پیدا کند.
در سال جهش تولید، مدرن شدن کشاورزی کشور و فاصله گیری از کشاورزی سنتی و خودکفایی در محصولات استراتژیک به جهت تامین و حفظ امنیت غذایی جامعه بیش از پیش حایز اهمیت است.
جذب ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین می‌گوید: ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبارات خط هفت مکانیزاسیون کشاورزی استان جذب شده است.
مجید اسماعیلی می‌افزاید: این میزان معادل ۸۸،۴ درصد تسهیلات ابلاغی بوده که برای خرید ۶۷۰ مورد ماشین آلات کشاورزی پرداخت شده است.
وی اضافه میکند: بیش یک هزار و ۳۶۸ میلیارد ریال پرونده نیز به منظور خرید ماشین الات کشاورزی به بانک معرفی شده است.
کشاورزی سنتی هر چقدر برای اقتصاد یک کشور و خودکفایی آن مهم باشد، اما دیگر نمی‌تواند با توجه به رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی، امروزه جامعه جهانی با بحران جدی غذا روبه‌رو است و یافتن منابع جدید برای تولید محصولات کشاورزی از جمله راهکار‌های مؤثر در مقابل این بحران است.
محدودیت منابع آب در کشور و همچنین محدودیت خاک و قابل توجه نبودن میزان اراضی قابل کشت نیز ضرورت گام برداشتن به سمت کشاورزی مدرن و علمی در کشور را بیش از پیش نمایان کرده است.
البته طی سال‌های اخیر و با حمایت‌های دولت قدم‌های خوبی برای علمی کردن کشاورزی و استفاده از فناوری‌های روز در این بخش از جمله در حوزه‌های دامپروری، زراعت و باغبانی، آبیاری، تولید کود و بذر و ... در کشور از جمله استان قزوین برداشته شده است که البته هم مسئولان و هم بهره برداران اذعان دارند، کافی نیست.
قزوین پایلوت کشاورزی مدرن
اجرای آبیاری هوشمند اراضی کشاورزی به صورت پایلوت در قزوین اجرا می‌شود که این شیوه هزینه‌های تولید و میزان مصرف آب در بخش زراعت را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی قزوین می‌گوید: در سالیان اخیر با حمایت‌های دولت و همچنین توجه و سرمایه گذاری بخش خصوصی اقدامات خوبی در زمینه کشاورزی علمی و مدرن در کشور از جمله استان قزوین در بخش‌های مختلف از جمله امور دام، آبیاری، باغبانی و زراعت برداشته شده است.
فاطمه خمسه می‌افزاید: بدون شک برای تحقق شعار سال در بخش کشاورزی و جهش تولید نیازمند اتکای بیشتر به فناوری و دانش روز است که البته از سال‌های قبل در این زمینه تلاش‌های خوبی صورت گرفته که باید امسال مضاعف شود.
خمسه اضافه میکند: قزوین در این حوزه پیشگام است و باید یادآور شد که استان قزوین از دهه ۸۰ به این سو در بخش‌های مختلف کشاورزی مدرن پایلوت بوده است که از جمله آن‌ها باید به پایلوت بودن قزوین در کشاورزی ارگانیک، حفاظتی و همچنین آبیاری هوشمند اشاره کرد.
وی با بیان اینکه از سال گذشته طرح آبیاری هوشمند کشاورزی در شهرستان بوئین زهرا به صورت پایلوت اجرا شد می‌گوید: در این نوع آبیاری براساس داده‌های هواشناسی، شرایط اقلیمی، شدت نور و رطوبت موجود در خاک به گیاه آب داده می‌شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی می‌افزاید: آبیاری هوشمند در حال حاضر در سطح بیش از ۳۰۰ هکتار در استان قزوین اجرا می‌شود و امیدواریم این نوع آبیاری که مزایایی، چون کاهش هزینه‌های تولید و صرفه جویی در مصرف آب را به همراه دارد به همه استانها تعمیم داده شده و مورد استفاده قرار بگیرد.
خمسه یکی از ملزومات کشاورزی مدرن را تجهیز اراضی به شیوه‌های نوین آبیاری عنوان و اضافه میکند: با حمایت‌های دولت در سال‌های اخیر بیش از ۲۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی قزوین به آبیاری نوین مجهز شده و امیدواریم سالانه بین ۵ تا ۶ هزار هکتار به این رقم اضافه شود.
رضا خسروی یکی از شالیکاران در منطقه الموت قزوین که ده هکتار زمین شالی را زیر کشت می‌برد می‌گوید: در گذشته که اداوات کشاورزی نبود هم در زمان کشت وهم برداشت برنج مشکلات زیادی داشتیم هم نگران زمان کاشت و هم زمان برداشت بودیم به عنوان مثال پیدا کردن کارگر خودش داستانی بود.
هم باید هزینه بالای کارگر پرداخت و هم زمان کاشت و برداشت را طولانی می‌کرد.
او می‌گوید با ورود ادوات کشاورزی هم کاشت و هم برداشت فقط طی یک روز انجام می‌شود.
مزایای مکانیزاسیون
به اعتقاد کارشناسان استفاده از عملیات مکانیزاسیون در کاشت، داشت و برداشت محصولات باعث افزایش ۳۰ تا ۶۰ درصدی محصول می‌شود که علاوه بر افزایش درآمد برای کشاورزان باعث حفظ محیط زیست نیز می‌شود.
رضا فرجی از کارشناس سازمان جهاد کشاورزی می‌گوید: استفاده از عملیات ماشینی باعث صرفه جویی در منابع آب، کود وسم و بذر مورد استفاده می‌شود و جلوی هدررفت و ضایعات محصول بر اثر برخورد به زمین و دست چینی را می‌گیرد.
وی می‌افزاید: همچنین با به کارگیری ماشین‌های کشاورزی بسیاری از عملیّات زراعی و دامی با کیفیت بالاتر و سرعت بیشتر صورت می‌گیرد. برای مثال در کاشت محصول با ردیف کار، بذر به صورت منظم‌تر کاشته می‌شود و عملیّات بعدی برای آن راحت‌تر انجام می‌گیرد. به علاوه تلفات بذر نیز کمتر می‌شود.
بگفته این کارشناس بخش کشاورزی در کشت با کشت‌های ردیف کار و دستگاه‌های جدیددر مقایسه با کاشت سنتی گندم ۲۰۰ کیلوگرم صرفه جویی در بذر می‌شود.
بگفته فرجی تلفات برداشت گندم نیز در روش سنتی حدود ۲۰ درصد و برداشت مکانیزه تلفات به ۵ درصد می‌رسد.
به گفته کارشناسان با ایجاد کشاورزی صنعتی و مکانیزه میزان برداشت محصول در سطح فعلی به بیش از ۵ میلیون تن می‌رسد.
جلوگیری از هدررفت و کاهش منابع آبی وضایعات محصولات کشاورزی دو علت اصلی توجه به کشاورزی مکانیزه است.
بیش از ۹۰ درصد منابع آب استان در بخش کشاورزی استفاده می‌شود و به علت روش‌های سنتی و کشت‌های پرآب هدررفت بالایی دارد.
هادی متولی از دیگر کارشناسان بهش کشاورزی می‌افزاید: تجهیز به سیستم آبیاری نوین میزان هدررفت منابع آبی را به ۱۵ درصد کاهش می‌دهد.
او همچنین اضافه میکند: مهمترین علت ضایعات را شیوه برداشت و فرایند طولانی برداشت تا مصرف است.
آموزش کشاورزان در نحوه کاشت، داشت و برداشت، حمل و نقل تخصصی محصولات و توسعه ماشین آلات برداشت از اهمیت بالایی در روند نزولی میزان ضایعات برخوردار است و استفاده از کشاورزی ماشینی جلوی ۲۰ تا ۳۰ درصد ضایعات فعلی را می‌گیرد.
حمایت اندک از مکانیزاسیون!
با این وجودچالش‌ها و موانع زیادی نیز پیش روی مدرن شدن کشاورزی در کشور وجود دارد بطوریکه این روند مکانیزاسیون در استان قزوین حرکتن لاک پشتی دارد سال‌ها زمان می‌برد تا بسیاری از وسایل و ابزار فرسوده موجود ف مکانیزه شوند.
یکی از کشاورزان می‌گوید: مدیریت سازمان جهاد کشاورزی، کارشناسان جهاد کشاورزی و بطور کلی مسئولان ارشد استان به آن صورت باید و شاید توجه به مکانیزاسیون ندارند و هنوز اهمیت مساله برایشان جا نیفتاده است.
محمود رضایی می‌افزاید: با وجود اینکه مسئولان در باره اهمیت آبیاری نوین سخن می‌گویند، اما در عمل وقتی کشاورز اقدام به اینکار مهم میکند در پیچ و خم اداری گیر میکند بطوریکه از اقدام خود پشیمان می‌شود.
او اضافه میکند: بطور مثال بررسی شود که از مجموع زمین زراعی و باغی استان چند هزار هکتار مکانیزه کشت می‌شو د وقتی کشاورزانی که از ابزار‌های مکانیکی بیشتری در تولید محصولات خود استفاده می‌کنند خسارت کمتری می‌بینند بنابراین دولت می‌تواند حداقل، تسهیلات بانکی به کشاورزان با سود مناسب پرداخت کند تا کشاورزان رغبت بیشتر برای مکانیزاسیون ادوات کشاورزی گام بردارند.
استقبال کم کشاورزان!
یارانه های پایین در خرید ادوات کشاورزی، آگاهی پایین کشاورزان در استفاده از وسایل مکانیکی و گران بودن وسایل و ضعف خدمات پشتیبانی و مشاوره‌ای مهمترین مشکلات مکانیزه کردن کشاورزی در استان است.
استاندار قزوین گام برداشتن از کشاورزی سنتی به کشاورزی مدرن و علمی را ضروری ذکر میکند و در همین خصوص می‌گوید: گام‌های خوبی برداشته شده که البته کافی نیست و باید در سال جهش تولید در این حوزه نیز جهش داشته باشیم چرا که رفتن به سوی کشاورزی علمی و مدرن نه یک نیاز بلکه یک ضرورت است.
هدایت الله جمالی پور می‌افزاید: جهش تولید محدود به صنعت نیست بلکه در حوزه کشاورزی نیز باید با اتکا به دانش روز و مدرن کردن کشاورزی بتوانیم این شعار را عملیاتی کنیم و شاهد جهش و رشد قابل توجه تولید به ویژه در بخش محصولات استراتژیک استان پیشرو باشیم.
جمالی پور اضافه میکند: کشاورزی با امنیت غذایی کشور گره خورده بنابراین برای پیشبرد این حوزه و پیشرفت در آن از همه ظرفیت‌ها از جمله توانمندی‌های علمی نخبگان و محققان این بخش باید استفاده کنیم.
او با بیان اینکه در نظام بهره برداری آبی بخش کشاورزی نیازمند استفاده حداکثری از یافته‌های علمی و فناوری‌های جدید هستیم، می‌گوید: دراین بخش مشکلات جدی است اگرچه دولت تلاش کرده تا با اجرای روش‌های نوین آبیاری، بهره وری در این حوزه را ارتقا دهد.
استاندار قزوین می‌افزاید: باید تلاش کرد با پیوند بین دانشگاه و کشاورزی، به کمک علمی کردن کشاورزی و مدرن کردن این بخش گام برداریم و باید از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان و مراکز تحقیقاتی به منظور مدرن سازی کشاورزی بیش از پیش استفاده کرد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی قزوین می‌گوید: در سالیان اخیر با حمایت‌های دولت و همچنین توجه و سرمایه گذاری بخش خصوصی گام‌های بلندی در زمینه کشاورزی علمی و مدرن در کشور از جمله استان قزوین در بخش‌های مختلف از جمله امور دام، آبیاری، باغبانی و زراعت برداشته شده است.
مجید اسماعیلی می‌افزاید: بدون شک برای تحقق شعار سال در بخش کشاورزی و جهش تولید در این حوزه، نیازمند اتکای بیشتر به فناوری و دانش روز هستیم که البته از سال‌های قبل در این زمینه تلاش‌های خوبی صورت گرفته که باید امسال مضاعف شود.
اسماعیلی با بیان اینکه کشاورزی مدرن و علمی شعب و شاخه‌های مختلفی دارد که در کشور و استان ما به همه این شاخه‌ها تقریبا ورود پیدا شده می‌افزاید: قزوین در این حوزه پیشگام است و باید یادآور شد که استان قزوین از دهه ۸۰ به این سو در بخش‌های مختلف کشاورزی مدرن پایلوت بوده است که از جمله آن‌ها باید به پایلوت بودن قزوین در کشاورزی ارگانیک، حفاظتی و همچنین آبیاری هوشمند اشاره کرد.
او اضافه میکند: در طرح آبیاری هوشمند کشاورزی آبیاری براساس داده‌های هواشناسی، شرایط اقلیمی، شدت نور و رطوبت موجود در خاک به گیاه آب داده می‌شود.
اسماعیلی می‌گوید: مثلا اوج و پیک نیاز محصول کلزا به آب مرحله گل دهی است و اگر پس از آن به گیاه آب بدهیم فایده ندارد، اما در آبیاری هوشمند به این مهم توجه شده است.
بگفته اسماعیلی مطالعات خاک شناسی استان قزوین و ناهنجاری‌های تغذیه‌ای اراضی کشاورزی انجام شده و در راستای آن نقشه حاصلخیزی اراضی کشاورزی تهیه شده است و بر این اساس می‌توانیم مثلا کمبود‌های مواد آلی و معدنی خاک در یک منطقه را شناسایی و برآورد کنیم.
او می‌گوید: بنابراین بهتر می‌توانیم به مدیریت بهینه کشاورزی بپردازیم.
قزوین پیشگام در تولید بذرهای اصلاح شده
با استفاده از بذرهای اصلاح شده و هیبریدی در برخی مزارع قزوین شاهد رشد ۷ تا ۱۰ برابری تولید محصول بوده ایم؛ با استفاده از بذرهای اصلاحی با وجود کاهش بیش از ۲۵ هزار هکتار کشت گندم در قزوین در تولید این محصول شاهد رشد بوده ایم.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی از قزوین به عنوان یکی از استان‌های پیشرو در تولید بذور هیبریدی و اصلاح شده در کشور ذکر میکند و می‌گوید: تولید انبوه و استفاده از این بذور به جای بذرهای سنتی باعث شده تا با کاهش سطح زیر کشت، در تولید محصولات هرساله با رشد و یا حفظ میزان تولید روبرو باشیم که مصداق عینی در کشاورزی مدرن و علمی است و با استفاده از آن شاهد جهش تولید در مزارع و باغات خواهیم بود.
فاطمه خمسه می‌افزاید: در حال حاضر بیشتر بذر گندم و کلزا در استان از نوع هیبریدی است و موجب شده تا عملکرد و تولید این محصولات در مقایسه با میزان کشت قابل توجه باشد و به سمتی پیش می‌رویم که کشاورزان به استفاده از این بذور سوق دهیم.
خمسه اضافه میکند: به عنوان مثال در مزارع گوجه فرنگی که از بذور سنتی استفاده می‌شود در هر هکتار بین ۲۰ تا ۲۵ تن محصول برداشت می‌شود، اما در مزارعی که از بذور هیبریدی و اصلاح شده بهره برده شده است شاهد برداشت ۱۷۰ تا ۱۸۰ تن گوجه فرنگی هستیم که مصداق عینی زراعت علمی و مدرن و ارتقای بهره وری در صنعت کشاورزی است.
او می‌گوید: رشد چند برابری تولید در اراضی با استفاده از بذور اصلاح شده نسبت به بذرهای معمولی و سنتی در شرایطی رقم می‌خورد که تغییری در میزان آب و وضعیت خاک نداریم.
تولید سه تا هشت برابری محصول در باغ‌های مدرن
خمسه با بیان اینکه کشاورزی مدرن به بخش زراعت خلاصه نمی‌شود و در باغبانی نیزاتفاقات خوبی در استان رقم خورده می‌افزاید: استفاده از یافته‌های علمی باعث شده محصولات باغی در باغ‌های مدرن و فوق مدرن قزوین با رنگ مطلوب، بهبود طعم و مزه و افزایش عملکرد روبرو باشد و شاهد تولید ارقام تجاری باشیم.
او اضافه میکند به عنوان مثال در باغ‌های متراکم و فوق متراکم زیتون طارم سفلی در هر هکتار بین ۹۰۰ تا ۱۸۰۰ اصله نهال و درخت وجود دارد که این رقم در باغ‌های سنتی زیر ۲۵۰ اصله است که بدون شک عملکرد و بهره وری در باغات نوع اول بسیار قابل توجه است و در حالی که تولید محصول در باغ‌های سنتی در هر هکتار چهار تن است این رقم در باغ‌های مدرن بیش از ۲۵ تن بوده و حتی تا ۲۷ تن نیز به ثبت رسیده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی همچنین می‌گوید: به عنوان نمونه در یک باغ ۴۰ هکتاری گردو مدرن در بخش کوهین شهرستان قزوین که از روش کشت بافتی استفاده کرده است از هر هکتار بین ۱۰ تا ۱۲ تن محصول برداشت میکند در حالی که میانگین برداشت محصول در باغات سنتی ما بین یک تا یک و نیم تن است و علاوه بر این شکل و سایز میوه باغ مدرن هم اندازه و یکسان و به لحاظ کیفیت و مزه نیز از سطح بالایی برخوردار است.
سرمایه گذاری اندک در بخش تحقیقات، سدی برای مدرن شدن کشاورزی
آنچه از صحبت کارشناسان و کشاورزان بر می‌آید این است که دولت برای علمی کردن کشاورزی کمک میکند، اما میزان این کمک‌ها اندک و کافی نیست و به همین علت نمی‌توان دانش و فناوری روز را در مزارع و واحد‌های کشاورزی پیاده کرد.
در این راستا می‌توان وباید از تجربه کشور های که در این زمینه پیش قدم بوده اند و از یافته‌های تحقیقاتی خوب و قابل توجهی که در کشور به همت محققان و نخبگان به دست آمده، اما چندان از آن‌ها استفاده نشده بهره برد.
عملیاتی شدن این یافته‌ها نیازمند حمایت‌های مالی از کشاورزان است به عنوان مثال در زمینه کود‌ها پیشرفت زیادی در کشور حاصل شده، اما بسیاری از کشاورزان به علت مشکلات مالی امکان استفاده از این یافته‌های جدیدرا ندارند.
همچنین در زمینه اصلاح بذور و همچنین ساخت ادوات کشاورزی نیز پیشرفت‌های زیادی در کشور حاصل شده و با این وجود وقتی کشاورز توان مالی برای خریداری دستگاه‌های ساخته شده را ندارد، این دستگاه‌ها و یا یافته‌های علمی در لابراتوارها، آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی باقی مانده و خاک می‌خورد.
نبود زیرساخت‌های لازم در بخش حمل و نقل، بسته بندی، طولانی بودن فرایند صدور مجوزها، نبود مشوق‌های صادراتی و مالیاتی و شفاف نبودن قوانین گمرکی و نوسانات بازار داخلی و سود بالای واسطه گری و دلالی موجب شده به سوی کشاورزی علمی در کشور گام‌های برداشته شود، اما کافی نیست.
با وجود همه حرکات مثبت و گام‌های ارزشمندی که برای استفاده از علم در کشاورزی کشور برداشته شده، اما هنوز مشکلات و چالش‌های زیادی وجود دارد که انتظار می‌رود در سال جهش تولید همت والایی از سوی مسوولان برای از میان برداشتن آن‌ها را شاهد باشیم.
زیرساخت‌های لازم در بخش کشاورزی برای اینکه به سمت علمی شدن پیش برود ایجاد نشده و هنوز ۹۰ درصد تصمیم گیری‌های ما برای این بخش دولتی است و تشکل‌ها و متخصصان و نخبگان این حوزه چندان در عرصه تصمیم گیری دخیل نیستند.
به همین علت علم و فناوری روز در کشاورزی ما آنطور که باید گسترده نشده است و بخش زیادی از این مساله را باید ناشی از مشکلات ساختار‌های مدیریتی دانست و همچنین باید اذعان کرد که در بخش دولتی یک تیم متخصص به معنای واقعی برای حل و فصل امور کشاورزی هنوز شکل نگرفته است.
پیشینه کشاورزی در قزوین با داشتن دشت بسیار حاصلخیز بالاست لذا باید با حمایت از کشاورزان و سرمایه گذاران به ویژه از بهره برداران کشت و صنعت حمایت شود تا درعلمی کردن کشاورزی و استفاده از یافته‌ها و محصولات شرکت‌های دانش بنیان در سال جهش تولید استفاده بهتر و بیشتری شود.
نگارنده: علی صفری الموتی
نظر شما