23 فروردین روز دندانپزشک

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، تاریخچه دندانپزشکی نشان می‌دهد از سال ۱۳۴۳، روز ۲۴ دی‌ماه، سالروز تأسیس جامعه دندان‌پزشکی ایران به نام «روز دندان‌پزشکی» نامیده شد. در این روز تلاش همه جانبه‌ای از طرف جامعه دندان پزشکی ایران با همکاری رادیو و تلوزیون و سه وزارت خانه (آموزش و پرورش، دفاع، کار و امور اجتماعی) برای شناساندن و گسترس بهداشت دهان در سطح جامعه به‌خصوص مدارس سراسر کشور صورت گرفت.

استقبال مخاطبان از این حرکت موجب شد از سال سوم، روز دندان‌پزشکی به هفته دندان‌پزشکی تبدیل شود. در این هفته دندان‌پزشکان و دانشجویان، در یک حرکت خودجوش، علی‌رغم سرمای روز‌های پایانی دی‌ماه، به مدارس می‌رفتند و با معاینه دهان کودکان به آن‌ها آموزش بهداشت دهان می‌دادند. شرکت‌ها و تولیدکنندگان لوازم بهداشت دهان نیز با اهداء مسواک و خمیردندان از این حرکت حمایت می‌کردند. این جنبش علمی- بهداشتی طی سال‌ها تأثیر به سزایی در اذهان عمومی گذاشت.

و، اما در سال‌های نخست پس از انقلاب، روز دندان‌پزشکی تغییر کرد. مجلس شورای اسلامی در ۲۳ فروردین سال ۱۳۶۰ به منظور گسترش و پیشرفت خدمات درمانی و بهداشتی دهان و دندان در مناطق محروم کشور و روستاها، قانونی با عنوان «طرح تربیت بهداشت‌کاران دهان و دندان» تصویب کرد. در این قانون، وزارت بهداشت موظف شد داوطلبانی را برای تربیت در این دوره، جذب کند و پس از طی مراحل آموزش، این افراد، با مدرک فوق دیپلم، در مناطق محروم به خدمت گمارد.

بنابر این هیات وزیران در تاریخ اول دی سال ۶۲، بنا به پیشنهاد جامعه اسلامی دندان‌پزشکان ایران، روز بیست و سوم فروردین را که مصادف با تاریخ تصویب این طرح است به عنوان روز دندان‌پزشک نامگذاری کرد. البته نباید ناگفته نماند که از عمر دندانپزشکی در ایران حدود یک قرن می‌گذرد. همچنین نخستین دانشکده دندانپزشکی کشور نیز در سال ۱۳۳۵ در دانشگاه تهران دایر شده است.

و، اما با وجود قدمت رشته دندانپزشکی در کشور این روز‌ها باز هم حکایت سلامت دهان و دندان افراد جامعه حکایت غم انگیزی است.

بر اساس پژوهش مرکز تحقیقات پیشگیری پوسیدگی دندان دانشگاه علوم پزشکی تهران، هر فرد بزرگسال باید ۲۸ دندان سالم داشته باشد، اما هم اکنون هر ایرانی ۴۰ ساله به طور متوسط، تنها حدود ۲۲ دندان سالم دارد.

در حال حاضر یکی از ریشه‌های وضعیت نامناسب سلامتی دهان و دندان مردم ایران، گرانی خدمات ارائه شده از طرف دندان پزشکان است. این گرانی موجب شده تا بسیاری از افراد با وجود نیاز به دریافت خدمات بهداشتی و درمانی حوزه دهان و دندان مانند، جرم گیری، پر کردن، عصب کشی و جراحی دندان؛ از انجام این کار سر باز زنند و اقدامی برای رفع مشکلات خود انجام ندهند.
تجزیه و تحلیل علت گرانی خدمات دندان پزشکی برای مردم نشان می‌دهد که عوامل مختلفی از جمله اجرایی نشدن بیمه خدمات دندان پزشکی گرفته تا نظارت ضعیف بر تعرفه گذاری خدمات دندان پزشکی و کمبود دندان پزشک در بروز این پدیده نقش دارند.

کمبود دندان پزشک موجب شده تا در سایه کم بودن تعداد عرضه کنندگان این خدمت، قدرت چانه زنی این قشر افزایش یابد و با تخطی از تعرفه‌های تعیین شده دولت، تحت پوشش قرار گرفتن خدمات دندان پزشکی را هم تحت الشاع قرار دهند. بر این اساس به نظر می‌رسد افزایش تعداد دندان پزشکان می‌تواند مقاومت این قشر را در مقابل تعرفه گذاری دولتی کاهش دهد.

در حال حاضر سرانه دندانپزشک در ایران ۳۳ دندانپزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است، درحالی که میانگین سرانه کشور‌های پیشرو در حوزه سلامت ۸۰ دندانپزشک به ازای ۱۰۰ هزار نفر است. همچنین میانگین سرانه دندانپزشک در کشور‌های منطقه ۴۲ به ازای ۱۰۰ هزار نفر است.
در حالی کشور با کمبود دندانپزشک مواجه است که بر اساس آمارها، در ۲۰ سال آینده جمعیت سالمند ایران بیش از ۲ برابر خواهد شد. بیشترین میزان آسیب‌های دندانی در سنین بالای ۴۰ سال رخ میدهد. با توجه به سالمندی جمعیت، تقاضا برای درمان این حوزه در آینده بیش از پیش افزایش خواهد یافت و ظرفیت پایین پذیرش دندانپزشک، منجر به بحرانی شدن این حوزه خواهد شد.

همچنین علاوه بر کمبود دندانپزشک و در پیش بودن بحران سالمندی، موضوع مهم دیگری نیز وجود دارد که ضرورت افزایش تعداد دندانپزشکان را نشان می‌دهد و آن توزیع نامتوازن دندانپزشکان در سطح کشور است. در حال حاضر توزیع دندانپزشکان در کشور به گونه‌ای است که ۳۵ درصد دندانپزشکان در استان تهران قرار دارند.
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که سرانه دندانپزشک در ۲۷ استان کشور کمتر از میانگین کشوری است که نشان دهنده وضعیت بحرانی این مناطق است. بدیهی است در چنین شرایطی، صف‌های طولانی مدت برای دسترسی به خدمات دندانپزشکی، هزینه‌های بالای درمان و همچنین دسترسی سخت مردم به خدمات دندانپزشکی به ویژه در مناطق محروم رخ میدهد.

نویسنده: محمد شفیعی (خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما)