قمر بنی هاشم، سرور جانبازان اهل زمین

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای استان خوزستان، حضرت ابالفضل العباس (ع) فرزند امیرالمؤمنین علیه السلام، در ۴ شعبان سال ۲۶ هجری در مدینه دیده به جهان گشود، مادرش فاطمه کلابیه بود که بعد‌ها با کنیه «ام البنین» شهرت یافت.

حضرت عباس (ع) قامتی رشید، چهره‌ای زیبا و شجاعتی کم نظیر داشت و به خاطر سیمای جذابش او را «قمربنی هاشم» می‌گفتند. در حادثه کربلا، سمت پرچمداری سپاه امام حسین (ع) و سقایی خیمه‌های اطفال و اهل بیت امام را داشت و به خاطر فداکاری و جانبازی آن حضرت در روز عاشورا، روز میلادش به نام روز جانباز نامگذاری شده است.

ماجرای ازدواج امام علی (ع) با ام البنین (س)

امام علی علیه السلام بعد از فاطمه زهرا علیهاالسلام طبق وصیت همسر با امامه ازدواج کرد و مدتی بعد در صدد برآمد با یکی از زنان که از خانواده‌ای شجاع و دلیر باشد، ازدواج کند تا خداوند فرزندی دلیر از وی به او عطا فرماید.

به این منظور از برادرش عقیل که در علم انساب تبحّر داشت، خواست بانویی از خاندانی اصیل را برگزیند و خود نیز به خواستگاریش برود و به این ترتیب بود که برادر بزرگتر برای یافتن و سپس خواستگاری از چنین بانویی به فکر فرو رفت و اندکی بعد به یاد دختری از قبیله کلابیه افتاد و گفت با ام البنین کلابیه ازدواج کن که در عرب شجاع‌تر از پدران او کسی نیست.

پس از این اظهار نظر، وی از طرف علی علیه السلام برای خواستگاری ام البنین به نزد قبیله کلابیه رفت و مراسم خواستگاری را انجام داد. هر چند اطلاعی از تاریخ این خواستگاری و ازدواج در دست نیست، ولی می‌توان محدوده زمانی این مراسم را با مراجعه به منابع تاریخی مشخص کرد، زیرا می‌دانیم که تولد حضرت ابوالفضل علیه السلام در ۴ شعبان سال ۲۶ هجری قمری ذکر شده است.

ام البنین، مادر حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام

ام البنین دختر «حرام بن خالد بن ربیعة بن الوحید بن کعب بن عامر بن کلاب» است و مادر بزرگوار او «ثمامه» دختر سهیل بن عامر بن مالک بن جعفر بن کلاب بوده و پدر و مادرش از خاندان بنی کلاب و دارای خوبی‌ها و صفات خانوادگی مشترکهستند. ابوالفرج در کتاب مقاتل نام یازده تن از مادران ام البنین را ذکر می‌کند که همگی دارای نسب پاک و ویژگی‌هایی شناخته شده در عرب بودند.

مورخان در مورد شرافت نسب ام البنین می‌نویسند: «تاریخ پدران و دایی‌های ام البنین را به ما می‌شناساند و ما دانستیم که آنان از سوارکاران شجاع عرب در جاهلیت بوده و شرافت و آقایی (سیادت) آنها به حدی بوده است که حتی پادشاهان نیز به آن اذعان داشته اند.» فقیه فرزانه و عالم بزرگ، شهید ثانی در باره حضرت ام البنین سلام الله علیها می‌گوید: «ام البنین از بانوان بامعرفت و بافضیلت بوده و نسبت به حق اهل بیت شناخت کامل داشته و در ولایت و محبت آنان مخلص و پا برجا بود؛ و او نزد اهل بیت منزلت بالا و وجاهت خاصی داشته است.»

خلاصه‌ای از زندگینامه قمر بنی هاشم (ع)

همراهی حضرت ابوالفضل علیه السلام با پدر، فرصتی زرّین در بهره گیری از صفات و فضائل علی علیه السلام در سفر و وطن، حرب و محراب برای او پدید آورد تا در حوادث آینده یکایک این اندوخته‌های ارزشمند را به کار گیرد و در لحظه‌های خطر استفاده نماید. مهم‌ترین رشادت ابوالفضل علیه السلام در این دوران، به خاک افکندن هفت پسر ابوشعثا و پدر خیره سر آنان در نبرد صفّین بود، که نمونه‌ای از انبوه فضایل وی به حساب می‌آید؛ لحظه‌هایی که برق عشق و شوق از سیمای سپاه علی علیه السلام می‌درخشید و سنگینی و شرمندگی معاویه و همراهانش را در صفّین سر بزیر ساخت.

حضرت ابوالفضل العبّاس حدود ۱۵ سال از زندگانی بابرکت خویش را در کنار پدر بزرگوارش حضرت علی علیه السلام گذرانید و بعد از آن هم در سایه لطف و مرحمت امام حسن و امام حسین علیهماالسلام زندگی کرد و همچون عبدی فرمان بردار، در خدمت این دو بزرگوار بود. آری، پدر و مادر گرانقدرش او را این چنین تربیت کرده اند که باید در برابر امام خود، متواضع و مطیع باشد؛ و چه خوب عباس علیه السلام این معنا را درک نمود! همدلی و همراهی عباس علیه السلام با برادران و شیفتگی او نسبت به سخنان و دستورات پدر و مادرش، نشانه‌ای صریح از شعور و درک والای او بود، که هر روز بیشتر از گذشته، شهد دانش و دانایی را در کام اندیشه اش شیرین‌تر می‌کرد و با آداب و اخلاق اسلامی آشناتر می‌گشت.

برگ‌هایی از دفاتر فضائل و مناقب حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام

حضرت عبّاس سلام الله علیه، جمال ظاهر و کمال باطن را جمع کرده بود. وی آن قدر زیبا و نورانی بود که ملقّب به «قمر بنی هاشم» شده بود؛ امام جعفر صادق علیه السّلام، عمویش حضرت عبّاس سلام الله علیه را با وصف عرشی «عبد صالح» می‌ستوده و می‌فرمود: «اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیهَا الْعَبْدُ الصّالِحُ». همچنین امام صادق علیه السلام فرموده: «او ایمانی قوی و پر صلابت داشت»

در تعبیر دیگری فرموده است: «او دارای بصیرتی نافذ و عمیق بود». در زیارت ناحیهٔ مقدّسه آمده است: «گواهی می‌دهم که تو خیرخواه خداوند و رسولش و برادرت بودی». امام سجاد علیه السلام فرمود: رحمت خدا بر عبّاس! پس سوگند به خدا! او از خود گذشتگی کرد و شجاعتش را در جنگ نشان داد و به قلب لشکر زد و لشکریان، گرد او را گرفتند و به زحمتش انداختند و او جانش را فدای برادرش کرد؛ تا این که دستانش قطع شدند؛ پس خدای عزّ و جلّ به جای آن دو دست، دو بال به او داد که با ملائکه در بهشت پرواز می‌کند؛ همان گونه که به جعفر بن ابیطالب، عنایت کرد و بدون برای عبّاس، نزد خدای تبارک و تعالی، مقام و منزلتی است که همة شهیدان در روز قیامت، به آن غبطه می‌خورند.

الگو‌های رفتاری در شخصیت حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام

همه ویژگی‌ها و فضایل و کمالات حضرت عباس (ع) شعاعی از یک دایره است؛ دایره‌ای که باید آن را «ولایت پذیری» و اطاعت بی، چون و چرا از «ولایت» نام نهاد. به عبارت دیگر تمام ویژگی‌ها و کمالات ابوالفضل العباس (ع) در پرتو پیروی محض از ولی الله زمان خود یعنی برادرش، حسین (ع) رنگ می‌گیرد. همین ولایت پذیری است که شالوده اصلی دیگر فضایل و صفات آن بزرگوار را تشکیل می‌دهد.

اگر این اطاعت پذیری از زندگی حضرت عباس (ع) حذف شود، دیگر فضایل حضرتش در بازار الهی قدر و بهایی نخواهند داشت. در حقیقت، پذیرش ولایت حجت زمان و پیروی مطلق از حجت الهی، حرکات حضرت عباس را نه تنها در روز عاشورا، بلکه قبل از آن جهت داد و کرامات حضرتش به عنوان «باب الحوائج» در گشودن گره‌های کور زندگی متوسلین به آن حضرت، تنها گوشه‌ای از مزد دنیایی پروردگار به ایشان می‌باشد؛ طبیعتاً ذخایری که خداوند متعال برای آن بزرگوار در قیامت تدارک دیده است، به تصور ما در نخواهد آمد، و این اجر ولایت پذیری قمر بنی هاشم است.

بر خوان کرامت حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام

آیت الله حاج سید عباس کاشانی حائری نقل می‌کرد: روزی در خانه آیت الله العظمی حکیم بودم که کلیددار آستان مقدس حضرت ابوالفضل، علیه السلام، تلفن کرد و گفت: سرداب مقدس ابوالفضل، علیه السلام، را آب گرفته و بیم آن می‌رود که ویران گردد و به حرم مطهر و گنبد و مناره‌ها نیز آسیب کلی وارد شود، شما کاری بکنید. آیت الله حکیم فرمودند: من جمعه خواهم آمد و هرآنچه در توان دارم انجام خواهم داد. آنگاه گروهی از علمای نجف از جمله اینجانب به همراه ایشان به کربلا و به حرم مطهر حضرت ابوالفضل العباس، علیه السلام، رفتیم، آن مرجع بزرگ برای بازدید به طرف سرداب مقدس رفت و ما نیز از پی او آمدیم، اما همین که چند پله پایین رفتند، دیدم نشستند و با صدای بسیار بلند که تا آن روز ندیده بودم، شروع به گریه کردند. همه شگفت زده و هراسان شدیم که چه شده است؟ من گردن کشیدم دیدم شگفتا منظره عجیبی است که مرا هم گریان ساخت. قبر شریف حضرت ابوالفضل، علیه السلام، در میان آب مثل جایی که از هر سو به وسیله دیوار بتنی بسیار محکم حفاظت شود، در وسط آب قرار داشت، اما آب آن را نمی‌گرفت. درست همانند قبر سالارش حسین، علیه السلام، که متوکل عباسی بر آن آب بست، اما آب به سوی قبر پیشروی نکرد.

با ادب آموختگان مکتب جانباز کربلا

به منظور گرامی داشت خاطره ایثارگری‌های جانبازان عزیز، سالروز ولادت با سعادت بزرگ جانباز کربلا، حضرت عباس علیه السلام به عنوان روز جانباز نامیده شده است. جانبازان با الهام از کردار و منش آن بزرگوار، درس فداکاری و شجاعت و وفا آموختند و در عمل نیز آن را به اثبات رسانیدند. این عزیزان در راه دفاع از اهداف مقدس اسلام، تا پای جان ایستادند و با اهدای بخشی از وجود خود، از حریم اسلام محافظت نموده، حماسه‌ای جاوید آفریدند. آن‌ها امروز نیز با حضور در صحنه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی، علمی و ورزشی، از ارزش‌ها و اهداف انقلاب اسلامی دفاع نموده و با عمل به دستورات و احکام الاهی، الگوی شایسته‌ای برای جوانان و همه مردم انقلابی به شمار می‌آیند.