پخش زنده
امروز: -
راهبرد جدید سازمان ملی بهره‌وری:
گذر از رویکرد دستوری به اکوسیستم بهره‌وری برای تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه
رئیس سازمان ملی بهره وری گفت: این سازمان ملی با اتخاذ رویکردی نوین و اکوسیستمی، به دنبال ایجاد انگیزه‌های لازم برای همه بازیگران اقتصادی و تحقق سهم ۳۵ درصدی بهره‌وری در رشد ۸ درصدی اقتصادی برنامه هفتم توسعه است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه صف اول شبکه خبر با حضور محمدصالح اولیاء رئیس سازمان ملی بهره وری ایران با موضوع " الزامات تحقق بهره وری در برنامه هفتم پیشرفت " برگزار شد.
متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
سؤال: نقش بهره وری را در تحقق رشد اقتصادی ۸ درصدی که حدود ۳۵ درصد شود که باید از محل بهره وری تأمین شود. بعنوان سازمان ملی بهره وری بفرمایید برنامه‌ای برای تحقق این سهم از رشد اقتصادی تبیین شده است و چقدر آن را عملیاتی می‌دانید؟
اولیاء: از برنامه سوم توسعه که موضوع بهره وری، چون به بحثی که الان داریم کمک می‌کند. از برنامه سوم این هدفگذاری برای رشد اقتصادی شد و از آن سال که ۶ درصد هدفگذاری شد، تقریباً ما همیشه ۸ درصد را هدفگذاری کرده‌ایم و به قول معروف حرف مرد یکی است که متأسفانه در عمل هم آن درصدی که هم رشد اقتصادی باید داشته باشد و هم درصدی که ناشی از رشد بهره وری است را نتوانستیم خیلی محقق کنیم.
در بهترین شرایط همان برنامه سوم به طور متوسط توانسته‌ایم تقریباً یک و هفت دهم درصد از ۶ درصدی که عملاً شد ۵ و ۸ دهم یعنی هدفگذاری ۶ درصد انجام شد ولی عملاً ۵ و ۸ دهم محقق شد و از آن ۵ و ۸ دهم درصد، یک و ۸ دهم درصد ناشی از بهره وری بود. در برنامه‌های بعدی متأسفانه عملکرد‌ها پایین‌تر از این بوده و نشان می‌دهد که یک جای کار اشکال دارد. یک نکته کلیدی اینکه قرار نیست صرف اینکه ما هدفی بگذاریم، هدف ۸ درصد یا ۳۵ درصد از ۸ درصد را بگذاریم قرار است که به خودی خود محقق شود. مجموعه شرایط و زیرساخت‌هایی باید فراهم شود که بتوانیم به آن برسیم و این در توضیحاتی که من عرض خواهم کرد در مورد برنامه هفتم و اینکه چه جهت گیری متفاوتی خواهیم داشت، سعی می‌کنیم این روند را تا حدی بهبود دهیم.
سؤال: به عنوان مدیر سازمان ملی بهره وری، در این مدتی که مسئولیت را بعهده گرفته‌اید برای این بخش مهم از برنامه هفتم پیشرفت چه رویکردی دارید، آیا یک برنامه راهبردی تنظیم کرده‌اید، برنامه چهار ساله دارید، به چه صورت است؟
اولیاء: تکلیفی در برنامه هفتم داریم تحت عنوان نظام ملی بهره وری، شاید هسته اصلی بهره وری در برنامه هفتم همین نظام ملی است که در این نظام تقریباً تکلیف دستگاه‌های مختلف در ارتباط با بهره وری مشخص شده است. ازجمله سازمان ملی بهره وری، منتها تفاوت رویکردی که می‌خواستم عرض کنم اینکه برداشت ما این است که آن رویکرد تکلیفی و دستوری از بالا به پایین قرار نیست که در برنامه‌های توسعه جواب دهد. اصطلاحی داریم، اکو سیستم که در جا‌های مختلف استفاده میشود، در بحث‌های نوآوری خیلی مرسوم است، در بحث بهره وری هم این مفهوم را به طور جدی در برنامه هفتم به آن توجه کرده‌ایم. در نگاه اکو سیستمی فرض این است که یکسری بازیگر داریم اصطلاحاً که اینها با همدیگر در تعامل و در تبادل ارزش با همدیگر هستند و جز از طریق اینکه ما انگیزه کافی برای اینها ایجاد کنیم، قرار نیست هیچ اتفاقی بیفتد. یعنی با بخشنامه‌ها و هدفگذاری‌های از بالا به پایین قرار نیست لزوماً بهره وری افزایش پیدا کند. بلکه باید منافع همه بازیگران اکو سیستم در گروه بهره وری باشد.
به عنوان مثال فرض کنید بودجه‌ای که شما به دستگاه‌های دولتی می‌دهید، هیچ ربطی به بهره وری نداشته باشید. یعنی چه خوب کار کرده باشید، چه بد کار کرده باشید، احیاناً بودجه از مسیر‌های دیگر، از طریق لابی‌های دیگر، فشار‌های دیگر بودجه خودتان را به آن رسانده‌اید. طبیعتاً انگیزه‌ای برای شما نیست که بخواهید بهره وری را افزایش دهید. چون عملکرد شما تأثیر روی بودجه شما نخواهد داشت.
سؤال: چون هنوز بودجه ریزی عملیاتی را هم نداریم؟
اولیاء: بله دقیقاً. زمانی که ما سال‌ها این را در دستور کار داشتیم، ولی به دلایل مختلف متأسفانه موفق نشدیم. البته در برنامه هفتم به این موضوع تأکید شده بود. این نمونه‌ای بود که نشان می‌دهد با صرف تکلیف کردن قرار نیست بهره وری افزایش پیدا کند. در بخش خصوصی هم همین است، اگر بخش خصوصی احساس کند منافع اش، بازارش، مشتری اش در گرو این است که بتواند محصول اش را با قیمت کمتر و با کیفیت بیشتر که تلویحاً میشود آن مفهوم بهره وری، هم کارآیی و هم اثربخشی. اگر احساس کند در این فضا قرار است رقابت کند، طبیعتاً دنبال راه‌هایی می‌گردد که بهره وری خودش را افزایش دهد. اما دوباره اگر خدایی ناکرده ما شاهد رانت‌هایی باشیم که انحصار باشد که به مراتب بهتر می‌تواند آن دین یا دستاورد خودش را به دست بیاورد، طبیعتاً هر قدر هم آدم معتقدی باشد و بگوید که من اخلاقی هستم ولی مکانیزم‌های اقتصادی تعارفات نمی‌شناسد و در عمل جهت آن بنگاه به سمتی می‌رود که بهره وری را رعایت نکند.
سؤال: شما استاد و رئیس دانشگاه بوده‌اید پاسخ‌های شما همه علمی و تخصصی و خوب است. برداشت من از توضیحات ابتدایی شما بعنوان مقدمه بحث اینکه تحقق ۳۵ درصد از رشد اقتصادی ۸ درصدی حتماً پیش شرط‌هایی دارد، درست است. اینکه تجربه هم نشان داده برنامه‌های تکلیفی جواب نمی‌دهد و سوم اینکه باید این به گونه‌ای تنظیم شود که منافع همه بازیگران دیده شود، این مبحث بیان حضرتعالی است. آیا برداشت من اینطور باید باشد که از نظر رئیس سازمان ملی بهره وری، تحقق آن ۳۵ درصد از رشد اقتصادی از محل بهره وری آن چیزی که در برنامه آمده، عملیاتی نیست؟
اولیاء: این یک توضیح فنی دیگر هم بدهم. اگر فرض کنید رشد اقتصادی برسد به یک درصد به جای ۸ درصد. شاید تحقق ۱۰۰ درصدی بهره وری هم امکانپذیر باشد، این و مفهوم را می‌خواهم عرض کنم که چقدر به هم وابسته هستند. یعنی صرف ۳۵ درصد به تنهایی نشان دهنده عملکرد بهره وری نیست. سال‌هایی داشته‌ایم که سهم بهره وری در رشد اقتصادی اتفاقاً بالا بوده، ولی، چون رشد اقتصادی کم بوده، نمی‌شود به آن افتخار کرد. اگر هم بتوانیم رشد اقتصادی خوب داشته باشیم و آن وقت بتوانیم ۳۵ درصد را محقق کنیم، هنر کرده‌ایم و گرنه وقتی که کشور دچار مشکلات اقتصادی میشود، یکسری ظرفیت‌هایی است که به هر صورت استفاده می‌کنیم. یعنی سهم بهره وری به طور طبیعی افزایش پیدا می‌کند. عرض من این است که پس نگاه مان را ببریم به سمت هم رشد اقتصادی و همان عددی که عرض کردم، سهم مطلقی که خود بهره وری دارد. درست است که ۳۵ درصد هدفگذاری شده، با فرض ۸ درصد، حالا فرض کنید این ۸ درصد بشود ۸ دهم درصد، میشود یک دهم درصد.
سؤال: طبیعتاً اگر افزایش ۸ درصدی محقق نشود آن بهره وری ۳۵ درصد را از آن عدد نخواهیم داشت؟
اولیاء: نخواهیم داشت. عرض کردم سال‌هایی بوده که موفقیت‌هایی داشته‌ایم، اما وقتی روند جالب ۵۰ ساله، نه فقط یک یا دو دولت خاص، حتی تغییر نظام ایران را درنظر بگیریم، روند ۵۰ ساله نشان می‌دهد متوسط رشد بهره وری سالیانه ما ۲ دهم درصد بوده. البته نوساناتی داشتیم، کم و زیادی داشته‌ایم، اما وقتی متوسط بگیریم این پیام خیلی مهمی دارد و آن اینکه در استفاده از منابع خودمان آن عملکرد موفق طبیعتاً نداشته‌ایم و قرار نیست انتظار داشته باشیم در یکسال احتمالاً جهش ناگهانی داشته باشیم.
سؤال: پیشرفت هایش هم محقق نشده؟
اولیاء: بله ضمن اینکه یک رشد مداوم ولی جزئی باز خیلی مطلوب‌تر از این است که شوکی داشته باشیم و بعد برگردیم به روال قبل.
سؤال: با این شرایطی که شما ترسیم می‌کنید، راهکار شما بعنوان استاد دانشگاه و کارشناس حوزه بهره وری چیست، برنامه داریم، قانون داریم، اسناد بالادستی داریم و در این شرایط باید تلاش کنیم که محقق شود. با این شرایط برنامه شما چه است؟
اولیاء: یک شکلی را آورده‌ام، اگر نشان بدهید، ببینید این مدل مفهومی ما است برای نظام ملی بهره وری، یعنی کل داستان بهره وری باید در این شکل اتفاق بیفتد. برگرفته از منابع ملی بین المللی هم است اگرچه بومی شده است ولی اساس آن براساس مطالعات بین المللی است.
سؤال: در هر کدام از آن برش‌ها باید اقدام‌های زیرساخت‌ها برای بهره وری دیده شود؟
اولیاء: اگر نقطه وسطی که ارتقای بهره وری است را نگاه کنید، لایه بعدی لایه‌ای است که بنگاه یا سازمان باید عمل کند. یعنی مدیر یک شرکتی بیاید از منابع انسانی خودش درست استفاده کند، از سرمایه هایش استفاده کند، سرمایه فیزیکی و غیر فیزیکی اش، مدیریت اش را به کار بگیرد، از فناوری استفاده کند. این دراختیار خود بنگاه است و انتظار این است فرمودید رشد اقتصادی، اینجا باید اتفاق بیفتد. یعنی تا تک تک بنگاه‌های ما در کشور رشد اقتصادی نداشته باشند طبیعتاً در کل هم اتفاق نمی‌افتد.
سؤال: زنجیره است دیگر؟
اولیاء: بله دقیقاً مجموع اینها است که ارزش افزوده کل را تشکیل می‌دهد، پس این در حوزه اختیارات بانک‌ها است. اما لایه بعدی را اگر نگاه کنید، که ما به آن می‌گوییم مضامین فراگیر یا عوامل زمینه‌ای. چه میشود که یک بنگاه به سمت ارتقا بهره وری می‌رود، نکته‌ای که عرض کردم اینجا یک مقدار دقیق‌تر می‌گوید. می‌گوید اگر بنگاهی می‌خواهد به سمت بهره وری برود باید انگیزه و دلیل داشته باشد، ثبات باید در کشور حاکم باشد، بازار‌ها باید کارآیی داشته باشند، باید بتواند محصول اش را بفروشد، اگر بهترین محصول را تولید کند باید بازار آن باشد، قابلیت‌ها هم نیروی انسانی و هم بقیه قابلیت‌ها در آن بستر باید فراهم شود. این اتفاقات به صورت زمینه‌ای باید در کشور بیفتد تا این بنگاه احساس کند که باید به سمت بهره وری حرکت کند.
سؤال: یعنی هم بستر فراهم شود و هم ناچار باشد برود به این سمت؟
اولیاء: بله آن انگیزه میشود ناچاری اش یعنی رقابت باعث میشود که برود به سمت بهره وری، نه بخاطر توصیه و سفارش و تبلیغات ما. تبلیغات در بهره وری خیلی چیز خوبی است، او باید خودش احساس کند که باید به این سمت حرکت کند. اما لایه آخر مهم است، آن جایی است که باید دولت مداخله کند. یعنی از طریق مداخله‌ای که انجام می‌دهد آن بستر را فراهم می‌کند و ما سعی کرده‌ایم حالا طبیعتاً همه این برنامه‌ها چالش دارد و قطعاً جای بحث و در عمل هم طبیعتاً ممکن است دغدغه‌هایی داشته باشیم، اما سعی کرده‌ایم با استفاده از این مدلی که عرض کردم، دست روی لایه قرمز رنگ بگذاریم، یعنی مجموعه عواملی که باید به حرکت در بیاید و کم کم زمینه را فراهم کند که بنگاه‌ها خودشان به سمت بهره وری حرکت کنند.
سؤال: این محدوده قرمز محدوده سیاستگذاری و تسهیل گری حاکمیتی است؟
اولیاء: بله مداخله‌ای که دولت باید انجام دهد که آن اتفاقات بیفتد. نمونه‌های آن مثل نظام مالی، محیط نهادی، حتی سرمایه اجتماعی اینجا در بهره وری مؤثر است. بازار‌ها که هم بازار کالا داریم، هم بازار کار داریم، سرمایه گذاری که در مورد آن اگر فرصت شد صحبت خواهم کرد، چون شعار سال هم است، زیرساخت‌ها طبیعتاً مهم است، نظام نوآوری که اشاره کردیم بحث نوآوری یکی از پیشران‌های بهره وری است در همه دنیا. اتفاقاً الان رویکرد به این سمت است که چاره‌ای جز استفاده از نوآوری برای بهره وری نیست. دیگر با روش‌های سنتی نمی‌شود وارد ارتقای بهره وری شد، نظام سلامت خیلی جالب است. نظام سلامت ما یک تحلیلی توسط همکاران داشتیم. آموزش و سلامت که دو تا پایه توسعه هستند به نحوی جزء اولویت‌ها به دست آمده براساس مطالعات آماری که ارتباط بین هر یک از این عوامل و آن بهره‌وری سنجیدیم که ببینیم کدوم از اینها مؤثرتر هستند خیلی جالب است که سلامت و آموزش جزء اولویت‌های اول شده‌اند که شاید به چشم من نیاید سلامت چه ربطی به بهره‌وری دارد.
سوال: اگر سه نهاد را در نظر بگیریم همین میشود ما الان می‌گوییم برویم ورزش همگانی مان را تقویت کنیم آموزش دهیم این بیاید روی سلامت شهروندان تاثیر بگذارد تا از بروز بیماری‌ها و مصرف بیش از حد دارو جلوگیری کند اصطلاحاً می‌گوییم اون نهاده‌ای که داریم می‌دهیم کمتر میشود؟
اولیا: این یکی بهره‌وری خود نظام بهداشت و سلامت است فرمایش شما که مثلا دارو کمتر مصرف یا درست مصرف شود این بهره وری خود این، یک موقع است تاثیری که نظام سلامت روی بهره‌وری کل کشور می‌گذارد هم یعنی همه عوامل اگر دست به دست هم دهند باید انتظار داشته باشیم که آن اتفاق بیفتد. پس می‌خواهم بگویم داستان اینطور سهل و ممتنع است از جهتی بهره‌وری نسبت سه تا به نهاده است، اما وقتی عمیق می‌شویم می‌بینیم چقدر عوامل باید دست به دست هم دهند تا اتفاق بیفتد و به همین خاطر نگران می‌شویم که آن هشت درصد یا سی و پنج درصد هشت درصد آیا میشود به سرعت محقق کرد یا نه، اما باید واقعاً سال‌ها کار کنیم تا همه نظامات عمل کند.
سوال: نسبت سه تا به نهاده یک تعریف پایه‌ای و اولیه است الان که جلوتر آمدیم تحلیل‌های مبتنی بر بهره‌وری کل عوامل تولید دقیقاً همین نکته را تاکید می‌کند معیار‌هایی باید برای سنجش کارایی، اثربخشی نوآوری، توان سازگاری نظام تولید با تحولات محیطی چیزی که الان ما داریم خیلی راجع آن بحث می‌کنیم تاب‌آوری اقتصادی و اینها همه باید دست به دست هم دهد تا این اتفاق مبارک بیفتد؟
اولیا: فرمایش شما را تکمیل کنم مفهوم اصلی اش یکی هست منتها تعابیرش متکثر میشود. یک مفهوم جالب‌تری دارد بهره‌وری که صورت کسر می‌گوید کلیه ارزش‌هایی که به دست می‌آوریم تقسیم بر کلی ارزش‌هایی که از دست می‌دهیم. خیلی جالبه هم جزیی‌تر هم و هم فراگیرتر میشود از این جهت که ارزش فقط مادی نیست اتفاقاً مثلاً می‌گوییم عدالت اجتماعی مثلاً در فرمایش شما هم بود مثلاً می‌گوییم محیط زیست حتی ارزش‌های اخلاقی آیا ما توانستیم جامعه را ارزش‌مدار‌تر کنیم این بهره‌وری است. به تعبیری اگر ارزش‌هایی را از دست دادیم، سرمایه اجتماعی از دست دادیم باز میشود مخرج کسر یعنی انگار داریم منابع خودمان را مصرف می‌کنیم همان که فرمودید متنوع هست این مفاهیم، بهره‌وری ظاهرش ساده هست ولی در عمل که می‌رسیم.
سوال: قبل از برنامه داشتم شاخص‌های بهره وری را در کشور‌های موفق و پیشرفته نگاه می‌کردم که چطور محاسبه می‌کنند شاخص‌های بهره‌وری را انواعش بود بهره‌وری ترکیبی، بهره‌وری منابع طبیعی، بهره‌وری عدالت‌محور و بهره‌وری دیجیتال همه اینها هر چی داریم می‌رویم جلوتر انواع جدیدی از بهره‌وری دارد معرفی میشود که ضرورت هم دارد، حالا برگردیم به همان به خاطر اینکه بخواهیم فضا‌های پیش رو برایمان روشن‌تر شود باید که نگاهی به گذشته بیندازیم توی سند‌های توسعه گذشته‌ای که داشتیم گزارش‌ها این را می‌گوید همه می‌دانند که ما در گذشته در بهره‌وری افزایش قابل توجهی نداشتیم حضرتعالی هم ابتدای عرایضتان تاکید داشتید که ما متناسب با برنامه پیش نرفتیم یک مقدار توضیح بفرمایید مثلاً توی برنامه ششم چقدر بود حد نصاب مان چقدر باید پیشرفت می‌کردیم، به کجا رسیدیم و در کل مثلاً دهه نود هزار و سیصد و نود تا هزار و چهارصد شرایط بهره‌وری مان در ایران چطور بود؟
اولیا: روند ده سال اخیر اگر نگاه کنیم از نود تا نود و هشت اگر اشتباه نکنم اگر چه بالا پایین داشتیم یک سال‌هایی بهره‌وری بهتر شد تقریباً نزولی بوده به لحاظ شاخص بهره وری البته همه شاخص‌هایی که می‌گویید جای بحث و تفسیر دارد.
سوال: در برخی حوزه‌ها بیشتر در برخی کمتر ولی در کل دهه نود روندمان در بهره‌وری نزولی بوده میانگین؟
اولیا: تا نود و هشت، بعد از اون یک رشدی شروع شده از سال نود و نه به بعد و خوشبختانه همچنان ادامه دارد.
سوال: و چه اتفاقی افتاد؟
اولیا: محاسبات اقتصادی داریم که مبنای محاسبه بهره‌وری است که عرض کنم لینکی با رشد اقتصادی دارد، چون مبنای محاسبات اقتصادی هستند محاسبات اقتصادی بعضاً گمراه کننده هم هست از این جهت که مثلاً اگر فروش نفت شما بیشتر بشود این به لحاظ ارزش افزوده ارزش شما افزایش پیدا می‌کند یعنی در شاخص‌های اقتصادی رشد نشان می‌دهد به همان نسبت تقریباً اگر نمودار‌ها را نگاه کنیم همبستگی بین رشد اقتصادی و بهره‌وری رشد بهره‌وری را می‌بینیم.
سوال: ولی اگر تقسیم شود به صادرات نفتی و غیرنفتی؟
اولیا: بله این باید تفکیک شود، روند هم جالب است که بدون نفت هم تقریباً نمودارش موازی است یعنی با تغییرات جزئی حتی بدون نفت هم تقریبا همین روند هست.
سوال: معنی‌اش این است که توی کشور ما تولیدکنندگان به این نتیجه رسیدند که ارتقا تقویت اقتصادی شان، حالا ارتقای صادرات شان در این بهره‌وری نهفته است، یعنی شما می‌گویید به موازارت پیش می‌رود؟
اولیا: اینکه درست است یعنی از این جهت که بدون نفت هم دقیقاً همان روند است فرمایش شما درست است که انگار اقتصاد مستقل از نفت هم در واقع در یک روال خودش را طی می‌کند و چه نزولی و چه صعودی، اما جواب سؤال شما را بخواهم بدهم این هست این که چرا مثبت شد شاید تفسیری که حالا به هر صورت تحلیلگران ما هم دارند این است که ظرفیت‌های این خالی طبیعتاً می‌تواند زنده شود یعنی نکته اصلی در بهره‌وری رشد بهره‌وری همین است، چون مدتی هست که اقتصاد شما دچار رکود شده، صنایع شما فرض کنیم نیمه تعطیل هستند، این طبیعتاً هم رشد اقتصادی کاهش پیدا کرده هم بهره‌وری کاهش پیدا کرده، اما اگر یک زمانی شما شروع به حرکت کنید و به هر دلیلی یک رونقی ایجاد شود در اقتصاد طبیعتاً آن ظرفیت‌های خالی فعال میشود بنابراین رشد بهره‌وری که مفهومش همین است که شما چقدر ظرفیت‌ها را به بتوانی استفاده کنی فعال میشود.
سوال: ابتدا صحبت شما که توضیح می‌دادید گفتید که زمانی که به ضرورت برسد طرف احساس کند که نیاز دارد مجبور است که برود به سمت ارتقا بهره‌وری و از طرف دیگر این را می‌گذارم کنار بحث محدودیت‌ها و تحریم‌هایی که علیه کشورمان ایجاد شد آیا من می‌توانم این طور نتیجه گیری کنم که ما به دلیل فشار‌ها و محدودیت‌هایی که برای کشورمان ایجاد شد رفتیم به سمت ارتقا بهره‌وری و آن تحویل را تا حدی توانستیم تبدیل به فرصت کنیم و بیاوریم در حوزه ارتقا بهره‌وری این درست است؟
اولیا: تا حدی درست است فرمایش شما بر می‌گردد
سوال: یعنی آمدیم بخشی از ظرفیت‌های داخلی مان، آن زنجیره‌های ارزش مان را تکمیل کردیم؟
اولیا: بله ولی نه همه ظرفیت‌ها نکته ما این این است که همه ظرفیت‌های ما طبیعتاً اگر تکمیل شده بود رشد خیلی بهتر از این داشتیم هم رشد اقتصادی و هم رشد بهره‌وری.
سوال: در حد خودش؟
اولیا: بله در حد خودش لااقل ما توانستیم از ظرفیت‌ها همین روند مثبت دلگرم‌کننده است اگر چه الان روند یک مقدار شتابش کند شده است.
سوال: در جا می‌زند؟
اولیا: در جا نه ولی سرعتش کم شده ولی رشد داریم همچنان خوشبختانه و امیدوار هستیم که این ادامه پیدا کند ولی بحث سرمایه‌گذاری بسیار مهم است، چون امسال هم شعار سال هست رابطه بین سرمایه‌گذاری و بهره‌وری بسیار تعیین‌کننده است. یعنی صرفاً با بهره‌وری جواب آن سوال و فرمایش شما
سوال: نه صرفا نمی‌توانیم و باید این جنبه را و روی دیگر سکه ....؟
اولیا: و دلیلش هم این است که بعضی وقت‌ها سرمایه‌گذاری بهره وری را افزایش می‌دهد یعنی تجهیزات پیشرفته‌تر، مکانیزه تر. پس لزوماً با سرمایه‌های قبلی لزوماً خیلی نمی‌توانی انتظار داشته باشی بهره وری بیشتری داشته باشی.
سوال: لزوما نمی‌شود، اما اگر برویم به سمت تکمیل زنجیره‌ها با توجه به محدودیت‌ها این کمک می‌کند که یک مقدار، البته سیاست‌های کلان هم همین بود دیگر مثل سیاست‌های ابلاغی حضرت آقا مثل سیاست‌های اقتصاد مقاومتی هم نگاه به درون داشت و همه اینها کمک کرد خوشبختانه این تهدید را البته تا حدی به قول حضرت عالی تبدیل به فرصت کنیم خوب می‌توانید به ما بگویید که تا قبل از برنامه هفتم توی سند‌های توسعه قبلی ما در کدام حوزه‌ها بهره‌وری مان بیشتر شد؟
اولیا: مقایسه‌ای داریم حالا من سرجمع می‌گویم سالش دقیقاً حضور ذهن ندارم اتفاقاً نکته مهمی هم هست، چون سیگنال‌های مناسب را می‌تواند بدهد به سرمایه‌دار، اما خیلی جالب است بدانید که بخش آی سی تی و یا فاوا بهترین عملکرد و بهره‌وری را داشته و این پیام خیلی مهمی دارد یعنی علیرغم اینکه شاید سرمایه‌های فیزیکی کمتری می‌خواهد یعنی همان مفهوم بهره وری توانست ارزش افزوده بیشتری ایجاد کند نشان می‌دهد که هم خوشبختانه طول این سال‌ها این بخش عملکرد خوبی داشته و هم احتمالاً این پیام را می‌دهد که در آینده هم میشود روی این بخش حساب کرد.
سوال: یعنی الزام بوده همراه با توسعه فناوری ما هم پیش برویم و این شده و الان هم دارد به ما می‌گوید آقا الان که هوش مصنوعی است اگر جا بمانید باز بهره‌وری تان کاهش پیدا می‌کند؟
اولیا: هم الزام بوده همین که نشون می‌دهد ظرفیت رشدش بیشتر است فرض کنید در صنعت طبیعتاً محدودیت‌هایش شاید برای توسعه خیلی بیشتر است مثلا فرض کنید جذب سرمایه اش نسبت به فناوری اطلاعات طبیعتاً هم مبالغش هم پیچیدگی هایش تحریم‌ها شاید بیشتر تاثیر داشته، اما خوشبختانه در حوزه فاوا توانسته این توان و ظرفیت خودش را نشان دهد، پس فاوا کلاً با یک تفاوت قابل توجهی بهتر از بقیه بخش‌ها عمل کرده، بخش ساختمان به نسبت توی بحث سرمایه‌گذاری موفق بوده و بخش معدن نسبتاً موفق بوده، اما بدترین عملکرد ما را متاسفانه توی بخش خدمات داشتیم که علیرغم این که خوب خدمات هم میتوانست، چون آن هم خیلی سرمایه فیزیکی خاصی نمی‌خواهد دیگر.
سوال: میتوانست خودش را به فاوا برساند؟
اولیا: بله، چون جنسش یکی است ولی متاسفانه شاید به خاطر اینکه فقط یک پیش فرض یک فرضیه است در واقع توی حوزه فاوا شاید ما افراد فعال‌تر شرکت‌های دانش بنیان بیشتری داشتیم و این مجموعه عوامل خوشبختانه مساعد بوده که این حوزه رشد کند ولی شاید توی بخش دیگر مدیریت، دانش، نیروی انسانی متخصص هست بله شاید کمتر توانسته.
سوال: نتیجه‌گیری مشخص خوب داشته باشیم چه کار کنیم که آن جا‌های مثبت را تقویت کنیم و آن جا‌های منفی را پیشگیری کنیم با توجه به حالا تجارب و درس آموخته‌های اسناد توسعه قبلی در برنامه هفتم پیشرفت بتوانیم بهره‌وری بهتری را تجربه کنیم مهمترین را بفرمایید؟
اولیا: نکته این است که شاید اصلاً انتظار یکسان از همه نباید داشته باشیم یعنی اتفاقاً هدف گذاری که باید برای بخش‌های مختلف بکنیم نباید یکسان باشد انتظاری که الان ما از فاوا داریم الان بیشتر از فرض کنیم صنعت است به همین خاطر هم جالب است بدانید توی هدفگذاری که در برنامه هفتم شده با اینکه میانگین هشت درصد رشد هست ولی درصد‌های رشد برای بخش‌های مختلف فرق دارد اگر اشتباه نکنم فاوا یازده درصد است، پیش‌بینی که برای برنامه هفتم شده فکر کنم خدمات پنج درصد و یا شش درصد پیش‌بینی شده.
سوال: فاوا یازده درصد چه قدر کم؟ مثلا وقتی توی معدن سیزده درصد داریم چرا فاوا یازده درصد با اینکه شرایط بهتری دارید؟
اولیا: شک کردم باید دوباره نگاه کنم ولی این، چون میانگین است باید هشت درصد باشد، بعضی بالای هشت هستند طبیعتاً بعضی‌ها پایین‌تر از هشت فک کنم یازده حالا شاید هم من اشتباه کردم حالا باید تصحیح کنم یعنی بار بقیه را می‌کشد می‌خواهم بگویم، یعنی ما اتفاقاً همین جا هست که اولویت‌های خودمان را مشخص می‌کنیم ما لزوماً توی هنوز زمینه‌ها قرار نیست دارای مزیت نسبی باشیم باید دست بگذاریم روی زمینه‌هایی که دارای مزیت هستیم و رشد بیشتری را از آن انتظار داشته باشیم.
سوال: خب قاعدتاً توی هر حوزه‌ای که می‌خواهیم حرکت کنیم، سند استراتژی توسعه حرف اول را می‌زند توی حوزه بهره‌وری هم طبق حالا تکالیف برنامه هفتم باید سند ارتقای بهره‌وری برای حالا تحقق رشد هشت درصدی انجام می‌شده، ارائه می‌شده، تنظیم می‌شده، تصویب می‌شده و ارائه می‌شده چه خبر انجام شد نشد به کجا رسید؟
اولیا: این هم یکی از تکالیف برنامه هفتم است نظام ملی را عرض کردم نظام ملی چهارچوب کلی بهره‌وری را مشخص کرده و خوشبختانه فکر کنم بست و هفت اردیبهشت توسط معاون محترم اول ریاست جمهور ابلاغ شما خیلی تازه است. این نظام ملی الان و مهمترین سند ما است که عرض کردم در ذیل این نظام ملی یکی از تکالیف ما که در برنامه هفتم هم اشاره شده برنامه ارتقا بهره‌وری است یعنی آنجا با توجه به اهدافی که تعیین کردیم هم هشت درصد کلان هم به تفکیک بخش که الان صحبتش شد این در چهار لایه پیش بینی شده که باید محقق شود حالا باز من نمی‌خواهم اغراق کنم.
سوال: این سند فارغ از آن پیش نیاز‌ها و پیش‌شرط‌هاست؟
اولیا: عرض کردم نه دیگر سعی کردیم اگر انشالله بتوانیم محقق کنیم سعی کردیم آن دغدغه‌هایی که در برنامه‌های قبل داشتیم را بهش توجه کنیم که حالا عرض می‌کنم ولی نه طبیعتاً متناسب با همان است. سعی کردیم ببینیم واقعاً عوامل را چرا آن لایه قرمز رنگی که عرض کردم نقش دولت است توی برنامه ارتقای بهره‌وری دقیقاً روی همین ناحیه دست گذاشتیم و برای دستگاه‌ها تکالیفی مرتبط با همان مشخص شده یعنی همه دستگاه‌ها به نحوی الان می‌دانند که در حال تدوین است، الان یکی از کار‌هایی است که هنوز به نتیجه نرسیده در مراحل اجرایی هستیم ولی تولید یک هدفگذاری هشت درصد و بخش‌های مهم را داریم، این هدفگذاری از هشت رسید به بخش بعد از آن بر اساس فصول برنامه شکسته میشود از نه تا بخش اقتصادی تبدیل میشود به دوازده تا فصل برنامه و بعد از آن شکسته میشود به برنامه‌های عملیاتی یا اقدامات به اصطلاح پیشران. عمدتا ناظر به همین عوامل است. هر کدام از دستگاه‌ها وظایف شان نسبت به اصلاح این روند مشخص شده، اما یک تفاوت بسیار مهمی که سعی کردیم رعایت کنیم در این برنامه این است که قبلا دستگاهی و برنامه‌ای نگاه می‌کردیم، اتفاقی که افتاد در برنامه ششم و در اجرای چرخه بهره وری آن جا یک سری مسائل شناسایی شد، جالب است وقتی همکاران مراجعه می‌کردند به دستگاه‌ها برای شناسایی مسائل و پیاده سازی چرخه، خیلی وقت‌ها مسائل فرادستگاهی بود، مثلا وزارت کشاورزی می‌خواست بهره وری اش را افزایش دهد می‌گفت بخشی دست من نیست، دست وزارت نیروست و فرا دستگاهی نگاه کردن، تلاش ما این است نگاه برنامه و مشخصا برنامه ارتقای بهره وری بخشی است و دستگاه‌های متولی این بخش از طریق کارگروه‌های تخصصی، یعنی دستگاه‌ها ذی ربط باید دور هم بنشینند و براساس آن اهداف را محقق کنند.
سوال: یکی از برنامه‌هایی که من بسیار سوال مهم دارم و متاسفانه محدودیت زمانی داریم، یک سری سوال هاست که کوتاه کوتاه، شما بگویید باید این طور باشد و ما این برنامه را داریم، هر کدام الان علاقه‌مندان به حوزه بهره وری منتظرند، اولین همان بحث بروکراسی اداری که یکی از موانع اصلی بهره وری به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، شرایط چطور است و چه باید کرد یا برنامه شما چیست؟
اولیاء: یک تقاطعی الان داریم، یک برنامه هفتم داریم، تکالیفش هم بعضی‌ها را گفتم و بعضی‌ها ماند، به قول شما شاید جلسه بعد خدمت شما باشیم که چند تا تکلیف دارد، یک برنامه اصلاح نظام اداری که به صورت موازی توسط سازمان اداری استخدامی در حال اجراست.
سوال: در شش محور اصلی؟
اولیاء: بله شش محور اصلی که یکی بهره وری است ولی نکته مهم این است که همه در بهره وری خلاصه میشود، برنامه ششم بهره وری است، برنامه اول فرض کنید اصلاح ساختارست، اصلاح ساختار قطعا باید منجر به افزایش بهره وری شود و گرنه ساختاری را عوض کنیم که بهره وری افزایش پیدا نکند بی معنی است.
سوال: اصلاح ساختار باید در راستای بهره وری باشد؟
اولیاء: بعضی وقت‌ها فراموش میشود، خودم در این تردید بودم که برنامه ششم باید بهره وری باشد یا نه همه اینها برنامه بهره وری است، پس در بحث ساختار جهت گیری، حداقل فعلا در حد طراحی این برنامه اصلاح نظام اداری به سمت کوچک شدن دولت است، اگر چه باز پیچیدگی‌هایی که عرض کردم بسیار زیاد است در ایران.
سوال: اگر نبود ما الان تا اصل ۴۴ وضع مان خیلی بهتر بود؟
اولیاء: مقاومت در برابر تغییر و تحول بسیار جدی است و هنر ما شاید در این برنامه آن نگاه اکوسیستمی که عرض کردم و تعامل با بازیگران است. اصل قضیه و بقیه اش اگر لازم است بگویم بحث.
سوال: مهمترین نکاتی که باید به آن توجه شود که بتوانیم در سرمایه گذاری ارتقای بهره وری داشته باشیم؟
اولیاء: بحث سرمایه گذاری یک لوپ تشکیل می‌دهد با بهره وری، شما اگر سرمایه گذاری افزایش پیدا کند انتظار داریم بهره وری زیاد شود، تکنولوژی‌های پیشرفته، راندمان بالاتر، بهره وری نیروی انسانی بیشتر، خروجی بهتر و کیفیت بیشتر همه خروجی‌های بهره وری است.
سوال: مشروط به سرمایه گذاری هدفمند؟
اولیاء: این نکته مهمی است، کاملا درست است، اگر سرمایه گذاری درست انجام شود انتظار داریم بهره وری افزایش پیدا کند.
سوال: امکان دارد سرمایه گذاری باشد ولی بهره وری افزایش پیدا نکند؟
اولیاء: این طرفش روشن است الان شاید بشود زمینه بیشتر شود شاهد سرمایه گذاری بیشتر شود؟
سوال: برای این چه کردید، به عنوان متولی این حوزه به دستگاه‌ها راهنمایی، سیاست گذاری خاصی؟
اولیاء: آن لوپ را کامل کنم، تاثیرسرمایه گذاری روی بهره وری است، ولی برعکسش جالب ترست برای ما، میشود آن سندی که سازمان باید داشته باشد، جالب است بهره وری روی سرمایه گذاری تاثیر می‌گذارد، چون اگر صنعت ما بهره ور نباشد هیچ سرمایه گذاری حاضر نمی‌شود سرمایه گذاری کند، اگر کشاورزی بهره ور نباشد چرا سرمایه گذار، چقدر جالب است اینها باهم وابسته‌اند و لوپ هستند و تشدید می‌کنند، اگر جریان مثبت شود هردو تا همدیگر را تقویت می‌کنند و بهتر میشود اگر وضعیت بد شود و حتی سرمایه گذاری منفی شود و استهلاک همیشه یکی از جنبه‌های منفی سرمایه گذاری است.
سوال: اینجاست باید موانع سرمایه گذاری برداشته شود و بستر فراهم شود؟
اولیاء: این لوپ حتی همین سرمایه گذار جزئی هم انجام نمی‌شود اگر احساس شود صنعت، خدمات و گردشگری ما از بهره وری لازم برخوردار نیست سرمایه گذاری دچارمشکل میشود و این دو مفهوم کاملا به هم وابسته است.
سوال: تمام کشور ناترازی انرژی و ضرورت بهره وری در انرژی؟
اولیاء: ما یک مشکل تلفات داریم، من خودم این شاید اوایل باید می‌گفتم، حتی قبل از بهره وری.
سوال: همان پرتی‌ها و انتقال؟
اولیاء: انواع آن ولی توجه بینندگان را جلب کنم که مسائل ما فراتر از بهره وری است. حتی منابع نمی‌گذاریم وارد چرخه تولید شود که بعد بگوییم بهره وری پایین است یا بالاست. وقتی منابع را اتلاف می‌کنید، خانه‌ای را در نظر بگیرید، شوفاژش روشن است، کولر گازی اش روشن است، در و پنجره را باز می‌کند، این که باعث افزایش رفاه آن خانوار نمی‌شود اتلاف است، این اتلاف فراتر و مقدم‌تر از بهره وری است. در بحث ناترازی‌ها برداشت ما این است که عمده تمرکز ما و همه کشور باید روی کاهش اتلاف باشد، فقط یک عدد بدهم به شما.
سوال: یعنی اصلاح الگوی مصرف هم در تولید و هم در مصرف؟ تولید را گفتید در مصرف هم همین طور است؟
اولیاء: برآوردی کردند همکاران در کشور، میزان اتلاف انرژی ۵۰ هزار میلیارد دلار است، نصف بودجه دولت با دلار با کم و زیادش.
سوال: اگر بتوانیم این روند را اصلاح کنیم، ارتقا بهره وری در انرژی داشته باشیم، نه ناترازی داریم و می‌توانیم به صادرکننده انرژی تبدیل شویم؟
اولیاء: فقط در انرژی گفتم، در مواد غذایی حدود ۱۲ هزار میلیارد دلارست، انرَژی چالش اصلی کشورست، شاید اولویت اصلی پرداختن به اتلاف است و همه راه‌هایی که می‌تواند کمک کند.
سوال: نه فقط اتلاف و بحث مصرف الان؟
اولیاء: واقعا مصرف کننده شاید باید آخرین حلقه باشد که باید روی آن فشار بیاوریم چه بسار حلقه‌های قبلی قابل کنترل‌تر است.
سوال: چون دست حاکمیت است؟
اولیاء: بله دقیقا بزرگتر است و اصلاح یک سری از سیاست‌ها چه بسا بتواند آن اتلاف را کم کند.
سوال: ارتقای بهره وری در صنعت، که الان خیلی مشکل داریم، هم بحث واردات و تجهیزات و نوکردن تجهیزات و این جور چیز‌ها و از طرف دیگر آن بهره وری که در خود تولید در روند تولید باید اتفاق بیفتد؟ چه برنامه‌ای دراین حوزه دارید؟
اولیاء: استفاده از فناوری‌های جدید که وصل میشود به نظام نوآوری، اگر شرکت‌های دانش بنیان، چون بحث خارج که نمی‌توانیم صبر کنیم که روابط بهبود پیدا می‌کند باید خودمان به هر شرایطی آماده کنیم که این یک مزیت نسبی ماست یعنی ظرفیت دانشی شرکت‌های دانش بنیان و مجموعه شرکت‌های فن آور و دانش بنیان بدون شعار و تجربه نشان داده که در حدی است که خیلی از این مسائل را حل کنند؛ بنابراین این که ما استراتژی خودمان ارتقا بهره وری از طریق نوآوری باید قرار دهیم و نوآوری هم فرصت نیست که توضیح دهم لزوما معنی این نیست که اختراع جدید باشد، هر ایده‌ای که قبلا در جایی به کار گرفته شود.
سوال: اگر همین امروز کلا کشور تا ابد تحریم باشد همین میزان فناوری که در داخل داریم تقویت نفوذ دهیم در حوزه صنعت و تولید بسیار بهره وری داریم؟
اولیاء: بسیار تاثیر بگذاریم و خود بهره وری در حال زایش است و مرتب شرکت دانش بنیان خودش را رشد می‌دهد و در حد ثابتی نیست، کافی است این چرخه را به هم وصل کنیم و ارتباط را برقرار کنیم.
سوال: همین فناوری در داخل به سمت صنعت ببریم؟
اولیاء: آن چرخه به جریان بیافتد و از منافع آن که انگیزه می‌خواهد اگر منافع حاصل از افزایش بهره وری برگردد به همان شرکت که یکی از تکالیف برنامه است که یک دستورالعمل داریم به اسم دستورالعمل تسهیل منافع حاصل از بهره وری صراحت دارد استفاده از شرکت‌های دانش بنیان، مشاوران مدیریت و متخصصین بهره وری که این پیش بینی کرده که اینها باید احساس کنند در منافع از بهره وری شریک هستند، باید کمک کند این ارتباط را بهتر برقرار کنیم.
سوال: چند سالی است که واژه حکمرانی خیلی باب شده در کشور، حکمرانی خوب که مبناش، چون راجع به فناوری می‌خواهم بچسبانم به حکمرانی داده محور که یکی از پیش شرط‌های ارتقای بهره وری و در حوزه حکمرانی نگاه سازمان ملی حکمرانی داده محور چقدر می‌تواند کمک کند و چه برنامه اجرایی اگر دارید؟
اولیاء: در برنامه اصلاح نظام اداری یکی از برنامه‌ها دولت هوشمندست و فرض بر این است که اگر فرآیند‌های ما با فناوری‌های دیجیتال، یک پارچه شود، بعضی وقت‌ها شما از فناوری فقط استفاده می‌کنید و این به تحول دیجیتال نمی‌گوییم. تحول دیجیتال وقتی است که کلیه فرآیند‌های شما با فناوری دیجیتال عجین و یکپارچه شود، بدون شک یکی از مهمترین پیش شرط‌ها شاید بگوییم استراتژی از آی تی ابزار است الان تحول دیجیتال یک استراتژی است، خیلی از دغدغه‌ها در مورد حکمرانی شفافیت، کاهش فساد، کاهش هزینه همه مستلزم استفاده از تحول دیجیتال است.
سوال: بهره وری دچ4ر حوزه حمل و نقل که بسیار مهم است؟
اولیاء: حمل و نقل یکی از بخش‌هایی است که دچار چالش هستیم و این زنجیره بسیار مهمی است. طبیعی است بخش مهمی از آن به انرژی مربوط میشود بحث اتلافی که در حوزه حمل و نقل خودش را نشان می‌دهد. تا ما آن جا آن محرک‌های لازمی که عرض کردم ندهیم برای افزایش بهره وری و کاهش هزینه‌ها طبیعتا دنبال بهینه سازی سیستم‌ها نخواهیم بود.
سوال: علی رغم ضرورتی که وجود دارد و نیازی که و هدف گذاری که روی کریدور‌ها کردیم؟
اولیاء: دقیقا و محور بسیار مهمی برای توسعه آینده کشورست، وقتی دست می‌گذاریم برمی گردیم به عوامل بنیادی که باید اجرا شود که اگر مجموعه تنظیم گری‌هایی که اتفاق بیافتد و به تبع آن انتظار داریم در بخش حمل و نقل شاهد این تحول باشیم.
سوال: راجع به بهره وری رفتاری که بحث مدیریتی است ولی خوب عیان است و ترجیه می‌دهم راجع به بهره وری در سیاست‌های مالی صحبت کنیم که خیلی می‌تواند کمک کند که شاخه‌های مختلف تاثیرگذارست؟
اولیاء: بحثی که راجع به حکمرانی فرمودید داده بنیاد، حسنی که دارد این است که برای شما در تصمیم گیری بهینه منابع کمک می‌کند این که منابع شما کجا باید مصرف شود اتفاقا براساس آن داده هاست، یعنی بهره وری مالی که فرمودید در گرو داده مالی است که من داشته باشیم که بدانیم کجا بیشترین ارزش افزوده را ایجااد می‌کند طبیعتا سرمایه گذار خودش را تنظیم می‌کند. پس اگر آن زیرساخت فراهم شود، اطلاعات لازم خود به خود اتفاق می‌افتد و منابع در جایی می‌رود که بیشترین بهره وری را ایجاد می‌کند.
سوال: بهره وری دانشی هم به هرحال همان اکوسیستم نوآوری است که شما اشاره کردید، یک سوال سال‌های گذشته بحث بهره وری که پیش آمد یک مصوبه‌ای داشتیم که شرکت‌های دولتی پاداش مدیران شان براساس بهره وری پرداخت شود این اجرا شد و به کجا رسید؟ یعنی الان پاداش شرکت‌های دولتی براساس بهره وری شان است؟
اولیاء: بله سطح بندی داریم انجام می‌دهیم، اجرا هم میشود.
سوال: سال گذشته براساس میزان افزایش بهره وری پاداش داده شد؟
اولیاء: اخیرا مراجعات زیاد داشتیم که چرا سطح ما ضعیف شده؟ چرا متوسط یا خوب شده؟ کمیته‌ای هم است خوشبختانه فقط سازمان بهره وری نیست، وزارت اقتصاد هم هست دبیرخانه اش در سازمان ملی بهره وری است. کارگروه متولی شان.
سوال: این ضرورتش این است که همه شرکت ها، صورت‌های مالی شان را به سازمان ملی بهره وری دهند؟
اولیاء: دقیقا همه شرکت‌های دولتی فعلا، همه نمی‌دهند، از جمله صدا و سیما، متاسفانه بله، بانک مرکزی نمونه‌هایی که متاسفانه همکاری نکردند، اکثر شرکت‌ها ۳۲۱ شرکت مشمول این کار می‌شوند.
سوال: از این ۳۲۱ چه تعداد شرکت دارد، یک عدد بدهید؟
اولیاء: تعداد کمی همکاری نکردند اکثرا همکاری کردند، فکر کنم ده تا شرکت فقط عالی شدند در کل این ۳۲۱، فقط ده شرکت.
سوال: فقط ۱۰ شرکت توانست پاداش بگیرد؟
اولیاء: پاداش صد در صد.
سوال: سطح بندی می‌شوند؟
اولیاء: بله صد در صد پاداش درصد می‌گیرند، که کم میشود تا ۲۵ درصد تا صفر میشود و این منحنی اش چولگی دارد یعنی اکثر شرکت‌ها متاسفانه به سمت ضعیف و متوسط هستند ولی خوشبختانه این تجربه به طور نسبی آن انگیزه برای شرکت‌های دولتی ایجاد کرده ولی باید به دنبال بقیه شرکت‌ها به نحوی باشیم.
سوال: از تمام صحبت‌ها و تحقیقاتی که کردم به یک مدل پنج ضلعی می‌رسم برای تحقق بهره وری در کشور، بهره وری ساختاری، بهره وری دانشی، بهره وری فناورانه، بهره وری رفتاری و بهره وری ملی لزوما در حوزه اقتصاد. این می‌تواند به تحقق سهمی که در رشد هشت درصدی که در حوزه اقتصاد داریم این را محقق کند البته منوط به پیش شرط‌هایی که شما فرمودید، می‌پذیرید این را؟
اولیاء: رابطه اینها که فرمودید در کنار هم نیستند، چون بهره وری ملی فرآیند همه این هاست ولی حوزه‌های مختلف را بهره وری شان را حساب کردید.
سوال: بهره وری ملی منظورم روی سند‌های ملی بهره وری است، روی تخصیص اعتبارات بهره ورانه در سطح ملی منظورم است؟
اولیاء: این یک جور طبقه بندی است، آن طبقه بندی که من عرض کردم در چهار لایه به صورت سلسله مراتبی آن هم می‌تواند آن را تکمیل کند.
انتشار یافته: ۱
نظر شما
واژه بیگانه: اکوسیستم