ترویج بذرهای اصلاح شده نیازمند تغییر رویکرد کشاورزان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، محمد زمانیان در نشست کارشناسی با خبرنگاران تحریریه کشاورزی با تاکید بر اینکه موفق‌ترین پژوهش‌ها و بهترین دستاورد‌های دانشمندان در عرصه تولید بذر، بدون بکار گیری عملی و رواج یافتن آنها در سطح مزارع و باغات منتج به نتیجه نخواهد بود، تصریح کرد: برای بهره‌برداری از دستاورد‌های تحقیقاتی، باید هم‌افزایی میان بخش تحقیقات و آموزش‌های ترویجی برای انتقال دانش به مزارع تقویت شود تا ارقام جدید سریع‌تر و گسترده‌تر وارد چرخه فعالیت کشاورزان شوند.

وی با بیان اینکه موسسه تحقیقات اصلاح بذر با هدف کاهش وابستگی به واردات بذر‌های خارجی، تمرکز خود را بر تولید بذر‌های هیبریدی داخلی قرار داده است، افزود: تاکنون بیش از ۴۰۰ رقم بذر اصلاح‌شده در کشور معرفی شده که بیش از ۲۱۱ رقم آن متعلق به گروه غلات است و برخی از این ارقام توانسته‌اند تا ۹۰ درصد ضریب نفوذ در مزارع کشور داشته باشند.

رئیس موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر درباره موانع ترویج و گسترش استفاده از بذر‌های هیبریدی در سطح کشاورزی روستایی اظهار داشت: یکی از چالش‌های اصلی در استفاده از بذر‌های هیبرید در کشور، قیمت بالای این نوع بذر‌ها در مقایسه با سایر بذر‌های معمولی است؛ موضوعی که برای بسیاری از کشاورزان از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه نیست.

زمانیان افزود: از سوی دیگر بذر‌های هیبرید برای نتیجه بخشی مناسب علاوه بر قیمت بالا، نیازمند شرایط تغذیه و مدیریت دقیق مزرعه هستند و لازم است الزاماتی مانند تأمین کود مناسب، آبیاری منظم و آماده‌سازی مطلوب خاک فراهم شود.

وی تصریح کرد: اگر این شرایط و الزامات فراهم نشود، عملکرد این بذر‌ها حتی ممکن است از بذر‌های بومی کمتر باشد و کشاورز دچار ناامیدی و بی اعتمادی به این گونه بذر‌ها شود.

رئیس موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر داشتن آگاهی و اطلاعات کافی درباره بذر جدید و روش استفاده از آن را برای دستیابی به نتایج مطلوب را ضروری دانست و گفت: در کشاورزی سنتی که دانش فنی و زیرساخت‌های لازم برای کشت صنعتی در آن محدود است، استقبال از بذر‌های هیبریدی نسبت به کشاورزی مکانیزه کمتر است و بسیاری از کشاورزان پس از یکی دو بار تجربه ناموفق، دیگر تمایل به استفاده از این نوع بذر ندارند.

زمانیان با بیان اینکه مجتمع‌های کشت‌صنعت و واحد‌های کشاورزی مکانیزه با توجه به برخورداری از ماشین‌آلات، سیستم‌های آبیاری و تغذیه‌ی اصولی، بستر مناسب‌تری برای بهره‌برداری از بذر‌های هیبرید فراهم می‌کنند، اظهار داشت: کشاورزی‌های مکانیزه به خوبی دریافته‌اند که استفاده از بذر هیبریدی نتایج چشمگیرتری نسبت به بذر‌ها و روش‌های سنتی دارند، اما با وجود این، به دلیل خرد بودن زمین‌های زراعی که اغلب زیر پنج هکتار است، فراهم ساختن الزمات کشت بذر‌های جدید با مانع مواجه می‌شود.

وی افزود: همچنین موضوعاتی مانند ارث و تقسیم مجدد زمین‌ها که به قطعه قطعه شدن و کوچکتر شدن آن می‌انجامد، ترویج استفاده از بذر‌های هیبرید را را مشکل‌تر می‌سازد.

رئیس موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر با بیان اینکه محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی نیز باعث بوجود آمدن چالش‌هایی در مسیر کامل صنعتی شدن کشاورزی می‌شود، توجه به کشاورزی روستایی را ضروری خواند و گفت: کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که سیاست‌گذاری در بخش کشاورزی باید نسخه‌هایی جداگانه برای کشت‌های صنعتی و کشاورزی سنتی خُرده‌پا در نظر بگیرد.

زمانیان تصریح کرد: در این زمینه، نقش سه بخش اصلی کشاورزی، یعنی تحقیقات، آموزش و ترویج بسیار حیاتی است و هرگونه ضعف در یکی از این اضلاع، می‌تواند بر نتایج سایر بخش‌ها اثر منفی بگذارد.

رئیس موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در ادامه به تشریخ برخی از فعالیت این موسسه پرداخت و گفت: اگرچه از ۴۰۰ گونه بذر اصلاح شده، بیش از ۲۱۱ رقم آن بذر‌های غلات است و تا ۹۰ درصد نیاز کشور را تامین می‌کنند، اما پژوهش‌ها در عرصه‌های دیگر نیز فعال بوده و در سال‌های اخیر پیشرفت‌های قابل‌توجهی در زمینه‌ی تولید بذر سبزی و صیفی‌جات حاصل شده است.

وی افزود: به عنوان نمونه دو رقم جدید گوجه‌فرنگی ایرانی تولید و ترویج شده که عملکرد آنها در شرایط اقلیمی معتدل تا بیش از ۱۰۰ تن در هکتار ثبت شده که رقمی بالاتر از میانگین عملکرد بذر‌های هیبرید وارداتی است.

زمانیان اضافه کرد: علاوه بر گوجه‌فرنگی، این موسسه در سال ۱۴۰۳–۱۴۰۴ برای نخستین بار شش رقم ارزن علوفه‌ای هیبرید معرفی کرده است که می‌تواند گام تازه‌ای در مسیر خودکفایی بذر‌های راهبردی کشور باشد.